PLANTENZIEKTEN EN PLAGEN
Plantenziekten kunnen worden veroorzaakt door bacteriën, schimmels en virussen.
Plagen zijn insecten en mijten, wild en vogels die planten kunnen aantasten. In dit hoofdstuk zie je welke ziekten en plagen bij planten voorkomen en wat er tegen te doen is.
Auteur: Marco Vreugdenhil.
AALTJES
Wat zijn het: Aaltjes zijn heel kleine rondwormen, die parasiteren op planten.
Komt voor bij: Aardappelen, aardbeien, andijvie, appelbomen, augurk, peen, prei, selderij, sjalot, sla en witlof.
Bestrijden: Het planten van afrikaantjes (Tagetes) of met aaltjes-etende aaltjes.
BACTERIEVUUR
Wat is het: Bruine of zwarte toppen, die later een geelbruin bacterieslijm wordt. Bacterievuur wordt veroorzaakt door een bacterie: Erwinia Amylovora.
Komt voor bij: Waardplanten. (Sier)appel en cotoneaster, krentenboom meidoorn, mispel en peer.
Bestrijden: Vrijwel onmogelijk. Ziek deel met stuk gezond hout wegnemen en verbranden.
BLADLUIZEN
Wat zijn het: Kleine insecten, die het sap uit bladeren zuigen.
Komt voor bij: Planten met zachte bladeren. Appel, hortensia, klimop en rozen.
Bestrijden: Met lieveheersbeestjes, een natuurlijke vijand van de bladluis.
De geur van knoflook, uien of lavendel.
Wegspoelen met koud water met spiritus.
Brandnetelgier is ook een natuurlijke oplossing. Gier maak je door brandnetels te weken in een emmer water met suiker. De gist die ontstaat verdun je met water.
BLADVLEKKENZIEKTE
Wat is het: Bruine vlekken op bladeren veroorzaakt door een schimmel. Grond die arm is aan stikstof, kalium of andere mineralen is vaak de oorzaak van de schimmel.
Komt voor bij: Granen en grassen, kruiden en gewassen.
Bestrijden: Knip besmette bladeren weg en vernietig deze. Ook het afgevallen blad ruim je op.
BUXUSMOTTEN
Wat is het: Een vlindersoort, een invasieve exoot afkomstig uit Azië, hij komt dus van nature niet voor in Nederland.
Komt voor bij: Buxus sempervirens. Zie ook: Buxusvervangers.
Bestrijden: Met veldwespen of vogels.
Verwijder rupsen en poppen met de hand in april of mei. Controleer de buxus regelmatig. Knip de spinsels weg.
Meng één liter water met 20 gram groene zeep of Dreft en 20 gram spiritus. Spuit het mengsel over de plant.
BUXUSSCHIMMEL
Wat zijn het: Een rups van de buxusmot, die het bladmoes van bladeren vreet. Wat overblijft is het spinsel van de mot.
Komt voor bij: Buxus sempervirens
Bestrijden: Snoei de taxus bij droog weer, gebruik een schone snoeischaar. Snoei de aangetaste takken ruim weg. Geef de plant voldoende voeding en kalkrijke grond.
ENGERLINGEN
Wat zijn het: Engerlingen zijn larven van een kever, die vreten aan de wortels van o.a. gras
Komt voor bij: Gras, dus in het gazon.
Bestrijden: Met natuurlijke vijanden, zoals mezen, kraaien en spreeuwen, dassen, vossen en egels. Ook met aaltjes (nematoden) kun je engerlingen bestrijden.
HEKSENBEZEM
Wat is het: Een woekering van takken, waarbij abnormaal veel zijknoppen uitlopen door schimmels of virussen.
Komt voor bij: Berk (Betula pendula), appel of spar.
Bestrijden: Snoei de tak met de heksenbezem af en vernietig deze.
KATTEN
Felis silvestris
Wat zijn het: Huisdieren
Komt voor bij: In eigen huis en tuin, die poepen of wroeten in de tuin.
Bestrijden: Plant veel bodembedekkers, zodat katten niet kunnen graven.
Planten van vies ruikende planten, zoals ooievaarsbek, geranium, munt, tijm, goudsbloemen en lavendel.
De geur van peper, azijn of koffiedik kan ook katten uit de tuin weghouden.
Katten kunnen ook erg schrikken van apparaten, die water sproeien of een hoog geluid produceren.
KEVERS
Coleoptera
Wat zijn het: Gevleugelde insecten, die de bladeren aantasten.
Komt voor bij: Lelies (leliehaantje).
Bestrijden: Door het wegvangen.
Natuurlijke vijanden zijn kikkers en padden. Ook vogels eten graag kevers.
LARVEN
Wat zijn het: Het voorstadium van diverse kevers of vliegen. Andere naam: maden.
Komt voor bij: Voedselresten.
Bestrijden: Met natuurlijke vijanden.
Maden doden met kokend water (met azijn of afwasmiddel).
MEELDAUW
Wat is het: Een witte parasiterende schimmel op de bladeren, te herkennen aan de witgrijze pluizen op het blad. Het lijkt op meel.
Komt voor bij: Sla, tomaat en komkommer.
Bestrijden: Bespuit de plant met een schimmelwerend middel of een thee getrokken van heermoes. Ook een oplossing van 40% melk en 60% water is effectief.
MIEREN
Formicidae
Wat zijn het: Kleine insecten met drie paar poten. Ze komen af op etensresten of resten van zoete dranken.
Komt voor bij: Diverse planten.
Bestrijden: Op natuurlijke wijze d.m.v. kruiden en planten: lavendel, tomaten, afrikaantjes, boerenwormkruid, salie, bieslook, basilicum, oregano, rozemarijn, majoraan, knoflook, munt, maggikruid, brandnetel, varens en goudsbloem.
Met koffiedik, peper, kalk of schillen van komkommer kan je de mieren ook verjagen.
Bepaalde geuren verstoren geursporen van mieren, zoals koper, kaneel, citroen of knoflook.
MINEERVLIEGEN
Wat zijn het: Larven van tweevleugelige insecten. Ze boren gangen in bladeren, stengels, zaden of wortels.
Komt voor bij: Allerlei gewassen, zoals de tomaat en prei.
Bestrijden: Insectengaas voorkomt dat mineervliegen eieren leggen.
Met sluipwespen.
MOLLEN
Talpa europaea
Wat zijn het: Een ondergronds levend zoogdier, prachtig antraciet gekleurd. Mollen "mollen" het gazon of wroeten planten los, waardoor ze doodgaan.
Komt voor bij: In het gazon.
Bestrijden: Door middel van het plaatsen van mollenklemmen.
Diervriendelijker is het ingraven van flessen, de wind die een fluitend geluid gemaakt door de opening van de fles maakt verjaagt het beestje.
Ook de geur of "stank" van ui en knoflook in de gang kan mollen verjagen. Mollen hebben een hekel aan sterke geuren.
MUGGEN
Wat zijn het: Vliegende dunne fragiele insecten. Muggen leven van plantensappen.
Komt voor bij: Diverse planten.
Bestrijden: Met spinnen of de ouderwetse vliegenmepper.
Zorg ervoor dat er geen stilstaand water is, leeg emmers en potjes.
Muggen hebben een hekel aan basilicum, citroen, kattenkruid, lavendel of rozemarijn.
PISSENBEDDEN
Wat zijn het: Kleine platte ovaalvormige schaaldieren, die schade kunnen brengen aan wortels van jonge planten. Ze leven van organisch materiaal.
Komt voor bij: Aardbeien, tomaten en komkommer.
Bestrijden: Met barbecue- of sigaretten-as. Opruimen van bladafval.
Pissebedden kun je bestrijden met koper(draad).
Strooi bloem op de plek waar pissebedden komen, ze drogen erdoor uit.
PROCESSIERUPSEN
Wat zijn het: Rupsen, die bladeren van de eik vreet. De brandharen van de rups zijn schadelijk voor de boom en mens en dier.
Komt voor bij: Eik (Quercus).
Bestrijden: Het bestrijden van de processierups kan je het beste overlaten aan een gespecialiseerd bedrijf. Zij zuigen ze op of verbranden ze. Het voorkomt dat je in contact komt met de gevaarlijke brandharen.
Doe melding bij de gemeente Leiden.
ROEST
Wat is het: Een oranje schimmel op het blad. De schimmel haalt voedingsstoffen uit de bladeren en stengels van planten.
Komt voor bij: Diverse rozen, geraniums, munt, chrysanten en prei en pruimen.
Bestrijden: Verwijder en vernietig het aangetaste blad of de besmette plant.
Bespuit de plant met een schimmelwerend middel.
RUPSEN
Wat zijn het: De larve van een vlinder, die bladeren eet.
Komt voor bij: waardplanten zoals de brandnetel, de eik of moerbei.
Bestrijden: Dek de plant af met vliesdoek, dit voorkomt dat rupsen eitjes gaat leggen. Natuurlijke vijanden zijn vogels of sluipwespen.
Weglokken kan met dille of goudsbloemen.
SCHILDLUIZEN
Wat zijn het: Insecten die het sap uit bladeren zuigen.
Komt voor bij: oudere planten en planten met een houtige stam, o.a. camelia of laurier.
Bestrijden: Met lieveheersbeestjes.
Maak een mengsel van 2 liter water, een eetlepel afwasmiddel en 20 ml (zonnebloem)olie. Spuit daarmee de plant in.
SCHUIMCICADEN
Wat zijn het: Schuimcicaden of spuugbeestjes zijn cicades en leven in een schuimnest.
Komt voor bij: Allerlei bomen en houtige struiken en kruidachtige planten, zoals de lavendel en grassen.
Bestrijden: Wegspuiten met water.
SCHURFT
Wat is het: Zwarte vlekken op de takken. Het veroorzaakt vroegtijdig bladval en vruchtverruwing en wordt veroorzaakt door een schimmel.
Komt voor bij: Sierappel, fruitbomen en vuurdoorn.
Bestrijden: Bespuit de plant met een schimmelwerend middel.
SLAKKEN
Wat zijn het: Weekdieren, zoals huisjesslakken of naaktslakken, vreten aan bladeren. Ze houden van vochtigheid.
Komt voor bij: sla, kool, aardbeien, komkommers en pompoenen. Basilicum, dille, peterselie en hosta.
Bestrijden: Slakkenvallen of val met bier of druivensap.
Je kan op een vochtige ochtend of avond ook de slakken oppakken en verhuizen.
Strooi eierschalen, cacaodoppen of koffiedik op plaatsen waar je geen slakken wilt hebben.
Verjagen kan ook met: salie, tijm, knoflook, goudsbloem, rozemarijn of lavendel.
Natuurlijke vijanden zijn: padden, kikkers, vogels en egels.
SPINT
Wat is het: Spint zijn kleine rode mijten of spinachtigen, die aan de onderkant van het blad zitten.
Komt voor bij: Appel, buxus, hortensia's en diverse fruitbomen.
Bestrijden: Bespuiten met een anti-spintmiddel of met water met hierin een oplossing van 1% spiritus en 2% groene zeep.
TAXUSKEVER
Wat zijn het: Kleine kevers. De taxuskever eet bladranden van waardplanten.
Komt voor bij: Rhododendron en azalea, hedera, camelia, hortensia, hulst en taxus en sneeuwbal en laurier.
Bestrijden: Door het plaatsen van een aaltjesval, een gegroefde plank met aaltjes in een gel.
VERWELKINGSZIEKTE
Wat is het: Een schimmel die bladeren laten verwelken en jonge twijgen laat afsterven. De ziekte treedt via de wortels naar binnen en nestelt zich in de vaten van de plant, waardoor de plant geen water meer kan opnemen.
Komt voor bij: Aardbei, clematis, esdoorn, paardenkastanje, passiebloem, rozen, tomaat, trompetboom en zonnebloemen.
Bestrijden: Voorkom dat planten ziek worden, gebruik goede grond.
Geïnfecteerde planten moeten worden vernietigd. De grond waarin de plant groeit moet worden verwijderd. Snoeischaren moeten worden gereinigd.
WESPEN
Wat zijn het: Geelzwart gestreepte insecten. De vrouwtjeswesp kan steken.
Komt voor bij: voornamelijk op vlees en zoetigheid. Ze leven van planten met nectar, zoals: distels, duizendblad, heide, hortensia, klaver, klimop, meidoorn, rudbeckia, tijm, vingerhoedskruid en vlinderstruik.
Bestrijden: Wespen weglokken met schaaltje fruit, bier of vlees.
Wegjagen kan met citroen en kruidnagel of geraniums.
WOELRATTEN / WOELMUIZEN
Wat zijn het: Knaagdieren, die snel gangen in de tuin kunnen graven.
Komt voor bij: grassen en zeggen, wortels van planten. Verder bieten, bloemkool, granen en knollen.
Bestrijden: vangen met een speciale woelmuizenvanger of met ultrasoon geluid.
WOLLUIZEN
Wat zijn het: Luizen, die leven in warme en vochtige omgevingen. Bladeren kunnen verkleuren of beschimmelen.
Komt voor bij: Op kruidachtige planten, grassen en vlinderbloemen.
Bestrijden: Met afwasmiddel, azijn of spiritus.